Liczydło

Wprowadzenie

Układ szkieletowy człowieka pełni kluczową rolę w podtrzymywaniu ciała, ochronie narządów wewnętrznych oraz umożliwianiu ruchu. Składa się z kości, stawów i więzadeł, które wspólnie tworzą rusztowanie organizmu.

Funkcje układu szkieletowego

• Podpora: Kości tworzą rusztowanie dla ciała i nadają mu kształt.
• Ochrona: Chronią narządy wewnętrzne, takie jak mózg (czaszka) czy serce i płuca (klatka piersiowa).
• Ruch: Współpracują z mięśniami, umożliwiając poruszanie się.
• Magazynowanie: Przechowują minerały, takie jak wapń i fosfor.
• Produkcja krwi: Szpik kostny wytwarza komórki krwi.

Szkielet osiowy

Szkielet osiowy obejmuje czaszkę, kręgosłup i klatkę piersiową. Stanowi on główną oś ciała, zapewniając wsparcie i ochronę dla najważniejszych narządów.

• Czaszka: Chroni mózg i narządy zmysłów. Składa się z:
  • Mózgoczaszki: Tworzy osłonę dla mózgu.
  • Trzewioczaszki: Stanowi rusztowanie dla twarzy i umożliwia żucie pokarmu.
• Kręgosłup: Składa się z 33-34 kręgów podzielonych na odcinki:
  • Szyjny: 7 kręgów, w tym dźwigacz i obrotnik umożliwiające ruchy głowy.
  • Piersiowy: 12 kręgów, do których przyczepione są żebra.
  • Lędźwiowy: 5 masywnych kręgów, które podtrzymują ciężar ciała.
  • Krzyżowy: 5 zrośniętych kręgów tworzących kość krzyżową.
  • Ogonowy: 3-4 zrośnięte kręgi tworzące kość guziczną.
• Klatka piersiowa: Tworzą ją:
  • 12 par żeber (7 prawdziwych, 3 rzekome, 2 wolne).
  • Mostek, który łączy żebra za pomocą chrząstek.

  Klatka piersiowa chroni serce i płuca oraz uczestniczy w procesie oddychania.

Szkielet kończyn i ich obręczy

Kończyny łączą się ze szkieletem osiowym za pomocą obręczy:

• Obręcz barkowa: Składa się z łopatek i obojczyków, łącząc kończyny górne ze szkieletem osiowym.
• Obręcz miednicowa: Tworzą ją kości miedniczne, które wraz z kością krzyżową tworzą miednicę kostną.

Kończyny górne i dolne składają się z kości długich, krótkich i płaskich, które umożliwiają różnorodne ruchy.

Budowa kości

Kość składa się z następujących elementów:

• Okostna: Błona pokrywająca kość, bogata w naczynia krwionośne i nerwy.
• Istota zbita: Twarda, zewnętrzna warstwa kości.
• Istota gąbczasta: Wewnętrzna, lekka struktura kości, zawierająca szpik kostny.
• Szpik kostny: Tkanka odpowiedzialna za produkcję komórek krwi.

Stawy

Stawy to połączenia między kośćmi, które umożliwiają ruch. Składają się z:

• Powierzchni stawowych: Pokrytych chrząstką szklistą, zmniejszającą tarcie.
• Jamy stawowej: Wypełnionej mazią stawową.
• Torebki stawowej: Otaczającej staw i chroniącej go.

Choroby układu szkieletowego

Najczęstsze choroby i urazy układu szkieletowego to:

• Osteoporoza: Choroba prowadząca do osłabienia kości i zwiększonego ryzyka złamań.
• Krzywica: Choroba dzieci związana z niedoborem witaminy D.
• Złamania: Przerwanie ciągłości kości.
• Skolioza: Boczne skrzywienie kręgosłupa.

Ciekawostki

• Najmniejsza kość w ciele to strzemiączko w uchu środkowym.
• Największa kość to kość udowa.
• Kręgosłup człowieka ma kształt podwójnej litery S, co ułatwia utrzymanie pionowej postawy.
• Kości stanowią około 15% masy ciała człowieka.